Supervivencia de injertos de tres especies de Pinus con dos técnicas y dos métodos cicatrizantes

Autores/as

  • Alberto Pérez-Luna Colegio de Postgraduados Campus Montecillo
  • Jesús Alejandro Soto Cervantes Facultad de Ciencias Forestales y Ambientales. Universidad Juárez del Estado de Durango
  • Rosa Elvira Madrid Aispuro Universidad Juárez del Estado de Durango.
  • José Ángel Sigala Rodríguez Campo Experimental Valle del Guadiana. Instituto Nacional de Investigaciones Forestales, Agrícolas y Pecuarias.
  • Santiago Solís González Instituto Tecnológico de El Salto
  • José Angel Prieto Ruíz Facultad de Ciencias Forestales. Universidad Juárez del Estado de Durango

DOI:

https://doi.org/10.29298/rmcf.v14i76.1315

Resumen

El injertado es el método de propagación vegetativa más utilizado en coníferas para clonar genotipos superiores de especies forestales. El objetivo del presente estudio fue evaluar el efecto de dos técnicas de injertado (fisura terminal y enchapado lateral) y dos métodos de cicatrización (natural y aplicación de cera cicatrizante) en tres especies de importancia económica en Durango: Pinus engelmannii, P. cooperi y P. durangensis. El experimento se estableció con un diseño en bloques completos al azar con arreglo factorial 3×2×2 y nueve repeticiones. La supervivencia final se evaluó a los 180 días. El efecto de los tratamientos individuales y sus interacciones se determinó con las pruebas Kruskal-Wallis, Dunn y Dunnett. Se obtuvieron diferencias significativas (p<0.05); la supervivencia mayor fue de 32.9 % en P. engelmannii, 16.3 % en enchapado lateral y 16.9 % con cera cicatrizante. Las dobles interacciones especie × técnica de injerto y especie × método de cicatrización registraron diferencias significativas (p<0.05), además de la triple interacción. Los valores más altos de supervivencia se observaron en injertos de enchapado lateral y fisura terminal de P. engelmannii, con 40 y 25.8 %, respectivamente, así como en los injertos de P. engelmannii con aplicación de cera, cuyo valor fue de 43.3 %. La mejor triple interacción fue la de injertos de enchapado lateral de P. engelmannii con cera cicatrizante (50 %). P. engelmannii respondió mejor al injertado. En P. cooperi y P. durangensis se recomienda buscar otras técnicas de injertado.

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Citas

Almqvist, C. 2013. Survival and strobili production in topgrafted scions from young Pinus sylvestris seedlings. Scandinavian Journal of Forest Research 28(6):533-539. Doi: 10.1080/02827581.2013.803598. DOI: https://doi.org/10.1080/02827581.2013.803598

Aparicio-Rentería, A., H. Viveros-Viveros y V. Rebolledo-Camacho. 2013. Huertos semilleros clonales: una alternativa para los programas de reforestación en Veracruz. Revista Mexicana de Ciencias Forestales 4(20):90-97. Doi: 10.29298/rmcf.v4i20.373. DOI: https://doi.org/10.29298/rmcf.v4i20.373

Barrera-Ramírez, R., J. J. Vargas-Hernández, R. López-Aguillón, H. J. Muñoz-Flores, E. J. Treviño-Garza and O. A. Aguirre-Calderón. 2021. Impact of external and internal factors on successful grafting of Pinus pseudostrobus var. oaxacana (Mirov) Harrison. Revista Chapingo Serie Ciencias Forestales y del Ambiente 27(2):243-256. Doi: 10.5154/r.rchscfa.2020.05.037. DOI: https://doi.org/10.5154/r.rchscfa.2020.05.037

Blada, I. and T. Panea. 2011. Improvement of grafting procedures for the ornamental species: I. Picea pungens Engelm. var. glauca Regel. Annals of Forest Research 54(2):185-196. https://www.afrjournal.org/index.php/afr/article/viewFile/89/135. (21 de octubre de 2022).

Blada, I. and T. Panea. 2012. Improvement of grafting procedures for the ornamental species: II. Abies concolor [(Gord. & Glend.) Lindl]. Annals of Forest Research 55(1):25-31. https://www.afrjournal.org/index.php/afr/article/viewFile/72/107. (21 de octubre de 2022).

Castro-Garibay, S. L., Á. Villegas-Monter, J. López-Upton, M. Sandoval-Villa and L. Arévalo-Galarza. 2022. Effective protocol to increase the percentage of grafting success of Pinus greggii Engelm. var. australis Donahue et López. Revista Chapingo Serie Ciencias Forestales 28(2):225-240. Doi: 10.5154/r.rchscfa.2021.03.014. DOI: https://doi.org/10.5154/r.rchscfa.2021.03.014

Chávez I., C. 2016. Injertado de corona en tres especies del género Pinus en la región de el Salto, Pueblo Nuevo, Durango. Tesis de Maestría. Facultad de Ciencias Forestales. Universidad Juárez del Estado de Durango. Durango, Dgo., México. 68 p.

Cuevas C., J. C. 2014. Propagación Vegetativa de Pinus leiophylla Schiede ex Schltdl. et Cham. Tesis de Maestría. Postgrado en Ciencias Forestales. Colegio de Postgraduados, Campus Montecillo. Texcoco, Edo. Méx., México. 72 p.

García A., A. y M. S. González E. 2003. Pináceas de Durango. Instituto de Ecología, A.C. Xalapa, Ver., México. 179 p.

González-Jiménez, B., M. Jiménez-Casas, J. López-Upton, M. Á. López-López and R. Rodríguez-Laguna. 2022. Combination of grafting techniques to clone superior genotypes of Pinus patula Schiede ex Schltdl. et Cham. Agrociencia 56(5):1-12. Doi: 10.47163/agrociencia.v56i5.2582. DOI: https://doi.org/10.47163/agrociencia.v56i5.2582

Hibbert-Frey, H., J. Frampton, F. A. Blazich, D. Hundley and E. Hinesley. 2011. Grafting fraser fir (Abies fraseri): effect of scion origin (crown position and branch order). HortScience 46(1):91-94. Doi: 10.21273/HORTSCI.46.1.91. DOI: https://doi.org/10.21273/HORTSCI.46.1.91

Martínez S., M. y J. Á. Prieto R. 2011. Determinación de áreas potenciales para el establecimiento de plantaciones comerciales forestales en la región norte de México. Folleto Técnico Núm. 47. INIFAP-Campo Experimental Valle del Guadiana. Durango, Dgo., México. 35 p.

McKeand, S. E., J. B. Jett, J. R. Sprague and M. N. Todhunter. 1987. Summer wax grafting of loblolly pine. Southern Journal of Applied Forestry 11(2):96-99. Doi: 10.1093/sjaf/11.2.96. DOI: https://doi.org/10.1093/sjaf/11.2.96

Muñoz F., H. J., J. Á. Prieto R., A. Flores G., T. Pineda O. y E. Morales G. 2013. Técnicas de injertado “enchapado lateral” y “fisura terminal” en Pinus pseudostrobus Lindl. Folleto Técnico Núm. 68. INIFAP-Campo Experimental Valle del Guadiana. Durango, Dgo., México. 48 p.

Pérez-Luna, A., J. Á. Prieto-Ruíz, J. López-Upton, A. Carrillo-Parra, … and J. C. Hernández-Díaz. 2019. Some factors involved in the success of side veneer grafting of Pinus engelmannii Carr. Forests 10(2):112-229. Doi: 10.3390/f10020112. DOI: https://doi.org/10.3390/f10020112

Pérez-Luna, A., C. Whenkel, J. Á. Prieto-Ruíz, J. López-Upton, … and J. C. Hernández-Díaz. 2020a. Grafting in conifers: A review. Pakistan Journal of Botany 52(4):1369-1378. Doi: 10.30848/PJB2020-4(10). DOI: https://doi.org/10.30848/PJB2020-4(10)

Pérez-Luna, A., C. Wehenkel, J. Á. Prieto-Ruíz, J. López-Upton and J. C. Hernández-Díaz. 2020b. Survival of side grafts with scions from pure species Pinus engelmannii Carr. and the P. engelmannii × P. arizonica Engelm. var. arizonica hybrid. PeerJ 8: e8468. Doi: 10.7717/peerj.8468. DOI: https://doi.org/10.7717/peerj.8468

Pérez-Luna, A., J. C. Hernández-Díaz, C. Wehenkel, S. L. Simental-Rodríguez, J. Hernández-Velasco and J. Á. Prieto-Ruíz. 2021. Graft survival of Pinus engelmannii Carr. in relation to two grafting techniques with dormant and sprouting buds. PeerJ 9:e12182. Doi: 10.7717/peerj.12182. DOI: https://doi.org/10.7717/peerj.12182

R Core Team. 2020. The R Project for Statistical Computing (versión 3.5.3). Vienna, Austria. The R foundation for statistical computing. https://www.R-project.org/. (21 de octubre de 2022).

Rosier, C. L., J. Frampton, B. Goldfarb, F. C. Wise and F. A. Blazich. 2005. Stumping height, crown position, and age of parent tree influence rooting of stem cuttings of Fraser fir. HortScience 40(3):771-777. Doi: 10.21273/HORTSCI.40.3.771. DOI: https://doi.org/10.21273/HORTSCI.40.3.771

Solorio-Barragán, E. R., P. Delgado-Valerio, A. Molina-Sánchez, V. Rebolledo-Camacho and M. Á. Tafolla-Martínez. 2021. Interspecific grafting as an alternative for asexual propagation of Pinus rzedowskii Madrigal & Caball. Del. in danger extinction. Revista Chapingo Serie Ciencias Forestales y del Ambiente 27(2):277-288. Doi: 10.5154/r.rchscfa.2020.06.046. DOI: https://doi.org/10.5154/r.rchscfa.2020.06.046

Stewart, J. F., R. Will, B. S. Crane and D. Nelson. 2017. Occurrence of shortleaf x loblolly pine hybrids in shortleaf pine orchards: implications for ecosystem restoration. Forest Science 63(2):225-231. Doi: 10.5849/forsci.15-167. DOI: https://doi.org/10.5849/forsci.15-167

Ungureanu, S., T. Panea and V. Ungureanu. 2013. Mijloace noi pentru creştere randamentului şi îmbunătăţirea calităţii materialului săditor de măr prin altoirea la masă. Horticultură, Viticultură şi vinificaţie, Silvicultură şi grădini publice, Protecţia plantelor 36(1):30-33. https://ibn.idsi.md/sites/default/files/imag_file/30-33_10.pdf. (21 de octubre de 2022).

White, G., W. J. Lowe and J. Wright. 1983. Paraffin grafting techniques for loblolly pine. Southern Journal of Applied Forestry 7(3):116-118. Doi: 10.1093/sjaf/7.3.116. DOI: https://doi.org/10.1093/sjaf/7.3.116

Yuan, H., S. Niu, X. Zhou, Q. Du, Y. Li and W. Li. 2016. Evaluation of seed production in a first-generation seed orchard of Chinese pine (Pinus tabuliformis). Journal of Forestry Research 27(5):1003-1008. Doi: 10.1007/s11676-016-0238-x. DOI: https://doi.org/10.1007/s11676-016-0238-x

Zobel, B. and J. Talbert. 1984. Applied forest tree improvement. John Wiley. New York, NY, United States. 505 p.

Publicado

28-03-2023

Cómo citar

Pérez-Luna, Alberto, Jesús Alejandro Soto Cervantes, Rosa Elvira Madrid Aispuro, José Ángel Sigala Rodríguez, Santiago Solís González, y José Angel Prieto Ruíz. 2023. «Supervivencia De Injertos De Tres Especies De Pinus Con Dos técnicas Y Dos métodos Cicatrizantes». Revista Mexicana De Ciencias Forestales 14 (76). México, ME:50-70. https://doi.org/10.29298/rmcf.v14i76.1315.

Número

Sección

Artículo Científico